۱۳ تیر، روز ملی دماوند
در کتب باستانی و اسطوره‌ای ایران، دماوند جایگاه والایی دارد و در متون مقدس مانند اوستا، بندهش، تورات و همچنین متون آشوری آمده است و هنوز هم در زمانهایی خاص مراسم آیینی در دماوند به جا آورده می‌شود. مراسم و جشن تیرگان رینه و مراسم سالیانه پارسیان هند در دماوند از این جمله‌اند.
برخی معتقدند این کوه مخروطی، مانند اهرام مصر دارای انرژی خاصی است و دماوند به دلیل همین شکل خاص قرینه مانند از دیگر کوههای جهان متمایز است.
آرش بنابر اسطوره برای پذیرش پرتاب تیر تعیین مرزهای ایران ۳ شرط می‌گذارد که یکی از آنها انتخاب محل پرتاب است و آن را دماوند انتخاب می‌کند و آب و باد تیر آرش را تا آمودریا هدایت می‌کنند که نشان مرزهای فرهنگی ایران زمین است.
همچنین تیر آرش و دماوند نماد اقتدار و صلح طلبی ایرانیان هستند که در اسطوره این مفهوم به زیبایی نمایان است.
شاعران بزرگ قدیم و معاصر چون فردوسی، خاقانی، مولوی، ناصرخسرو، نظامی، عطار، محتشم کاشانی، تویب فراهانی، امیر معزی، انوری، قاآنی، عشقی، فریدون مشیری، فروغی بسطامی، پروین اعتصامی، ملک الشعرای بهار، حسن امین، هما ارژنگی و بانو اسودی درباره دماوند، شعر سروده‌اند و جایگاه دماوند را در شعر و ادب پارسی به اوج رسانده‌اند.
نام دماوند از ترکیب "دم" به معنای بخار و "آوند" به معنای دارای مه و دود است که معنی آتشفشان را تداعی می‌کند.
البته کسروی معنای دیگری را مطرح می‌کند و نام دماوند را با نهاوند مرتبط می‌داند.
او آن را با "وند" در زبان ایران باستان به معنای ایستاده در پیوند می‌داند و نها در نهاوند به معنای پیش و دما در دماوند به معنای پشت سر است.
اغلب داستانهای اسطوره‌ای مانند نبرد رستم با دیو سپید، زیر درختی در پای قله دماوند، به بند کشیدن ضحاک در غار دماوند، پرواز جمشید به آسمان و نبرد با دیوان از فراز دماوند، آشیانه سیمرغ در دماوند، پرتاب تیر آرش از فراز دماوند، جاری شدن رود مقدس هراز (بندهش) از دماوند و کشف آتش و افروختن آن در دماوند توسط کیومرث برای دور ماندن از شر دیوان و ... که همه آنها مفاهیم مقابله با پلیدی را در بردارند.
پرتاب تیر آرش به‌عنوان نماد و پیام صلح ایرانیان به جهان است که بدون خونریزی مرزهای ایران تعیین می‌شود.
همچنین از نظر طبیعی، دماوند مورد توجه کوهنوردان و علاقمندان محیط زیست است و کارهای زیادی در جهت حفظ آن توسط انجمنها و نهادهای مردمی مانند ساماندهی مسیرهای کوهنوردی توسط انجمن کوهنوردی ایران و یا حفاظت از دشت شقایقها و همزیستی عشایر و روستاییان با زیست بوم گیاهی و حیوانی منطقه انجام شده است که می‌تواند بعنوان یک الگوی آموزشی و کارگاهی باشد.
تنها در دشت لار ۶۰۰ گونه گیاهی و جانوری شناسایی شده است که بعنوان نمونه تنوع زیستی و ژنتیکی کشور می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
آسیبهای اصلی که دماوند را از نظر زیست محیطی تهدید می‌کند عبارتند از: معادن، جاده کشی، چرای دام و زباله‌ها و ساخت‌وساز که امیدواریم با همت و تلاش نهادهای مردمی و همراهی نهادهای دولتی گامهای بلندی جهت حفظ و پاسداشت حوزه زیست محیطی دماوند کوه برداشته شود.
