با کودکان بیش فعال چگونه رفتار کنیم؟
بیش‌فعالی یکی از اختلالات روانی و رفتاری شایع در بین کودکان و نوجونان است؛ شیوع آن در بین کودکان، پنج تا هشت درصد و در بین نوجوانان ۲.۵ درصد تخمین زده می‌شود.
اختلال بیش‌فعالی بسیار شایع بوده و سه نوع کودک و نوجوان بیش‌فعال وجود دارد. نوع اول بیش‌فعال نقض توجه که بیشتر در بین دختر بچه‌ها است. نوع دوم بیش‌فعال پرتحرک و تکانش که بیشتر در بین پسران وجود دارد و نوع سوم بیش‌فعال ترکیبی که کودک می‌تواند هر دو نوع بیش‌فعالی و علائمی از آن را داشته باشد.
بیش‌فعالی نقض توجه و پرتحرکی است و باید کودک به مدت شش ماه، شش مورد از علائم را داشته باشد تا بتوان بیش‌فعالی او را تشخیص داد. تشخیص آن بر عهده هر کسی نیست و باید تشخیص این اختلال و رفتارهای کودک در دو موقعیت خانه و مدرسه به وسیله روان‌شناس و روان‌پزشک متخصص بررسی شود.
مهمترین علت بیش‌فعالی، زیستی است، یعنی مغز کودکان بیش‌فعال از نظر کارکردی با مغز کودکان سالم همسان نیست و عملکرد آنها تا حدودی مشکل دارد؛ همچنین عواملی مانند نحوه برخورد والدین و نوع مواد غذایی مورد مصرف در تسریع بیش‌فعالی کودکان موثر است.
درمان بیش‌فعالی فقط دارویی نیست. برای این اختلال شایع در بین کودکان و نوجوانان یک درمان چند بعدی وجود دارد؛ علاوه بر درمان دارویی، مداخلات مبتنی بر خانواده و مداخلات مبتنی بر مدرسه ضروری است.
ریتالین یکی از داروهایی پر‌مصرف برای درمان اختلالات روانی و رفتاری کودکان است. متاسفانه والدین با گرایش به مصرف این دارو برای درمان بیش‌فعالی فرزندشان از درمان‌‌های موثر دیگر غافل می‌شوند؛ تحقیقات حاکی است برای درمان اختلال بیش‌فعالی کودکان علاوه بر مصرف دارو، انجام مداخلات خانوادگی، مدرسه‌ای و آموزشگاهی لازم است.
نقش خانواده در کنترل بیش‌فعالی کودکان بسیار موثر است، ضروری است که والدین در خصوص این اختلال فرزندان اطلاعات بیشتری را به دست آورند تا بتوانند رفتار مناسبی با کودک داشته باشند؛ والدین باید بیش‌فعالی کودکشان را با تشخیص متخصص بپذیرند و در برخورد با او صبر و حوصله کافی داشته باشند.
توجه به برنامه‌ریزی صحیح برای کودکان بیش‌فعال لازم است؛ بیش‌فعالان قدرت تنظیم و کنترل هیجان را ندارند. برنامه‌ریزی برای بازی، انجام تکالیف، خواب و تماشای تلویزیون این گروه از کودکان ضروری است همچنین رعایت قوانین ساده، روشن و استفاده از تکنیک‌ها باعث جهت‌دار شدن زندگی این گروه از کودکان می‌شود.
بیش‌فعالی با اختلالات رفتاری اضطراب و افسردگی همراه است و برای تشخیص و درمان این نوع اختلالات مراجعه به پزشک متخصص ضروری است، انجام تعدادی از بازی‌ها و ورزش‌ها در کاهش علائم بیش‌فعالی نقش کمک‌کننده دارد.
درمان نشدن بیش‌فعالی در دوران کودکی می‌تواند عوارض زیادی را به همراه داشته باشد. نقص توجه و بروز مشکلات در دوره نوجوانی و عدم دقت و تمرکز در کارها در دوره بزرگسالی از عوارض بیش‌فعالی است.
دادن مسئولیت به بچه‌های بیش‌فعال تاثیر مثبت دارد. در حقیقت می‌توان با دادن مسئولیت به این گروه از بچه‌ها هیجانات و رفتارهای نادرست آنها را به خوبی کنترل کرد.
برای اصلاح و تربیت کودک بیش‌فعال هماهنگی والدین در نوع رفتار و تشویق و جریمه او بسیار مهم است و از تبعات ناگوار در اصل تربیت جلوگیری می‌کند. صبوری و رفتار جدی والدین با کودک بیش‌فعال باعث کنترل این اختلال خواهد شد.
با توجه به چند بعدی بودن درمان این اختلال در کودکان زمانی درمان موثر است که علاوه بر درمان دارویی مداخلات خانواده و مدرسه هم صورت گیرد.
.:دکتر محسن لعلی:.
