ریشه ضرب‌المثل از دماغ فیل افتادن
ضرب‌المثل از دماغ فیل افتادن ضرب‌المثلی که از دیرباز میان مردم رد و بدل می‌شود، به کسی اطلاق می‌شود که به اصطلاح، خودش را بسیار می‌گیرد.
به زبان صریح‌تر مردم به کسی که از خودراضی باشد و تکبر و خودبینی‌اش دیگران را آزار دهد، می‌گویند فلانی از دماغ فیل افتاده.
مهدی پرتوی آملی، نویسنده و محقق کتاب جامع «ریشه‌های تاریخی امثال و حکم» معتقد است که ریشه این ضرب‌المثل به زمان حضرت نوح باز می‌گردد داستان از این قرار بود که حضرت نوح که از سوی خداوند مامور می‌شود تا از تمام موجودات کره زمین یک جفت در کشتی معروفش بگذارد تا سیل و طوفان نسل آنان را منقرض نکند، یک روز می‌بیند که کشتی پر از فضولات حیوانات شده است.
همراهان حضرت نوح گله به نزد پیامبر می‌برند و او هر چه می‌اندیشد برای تخلیه فضولات آن همه حیوان، فکری به ذهنش نمی‌رسد.
پس دست به دعا می‌برد و از خداوند می‌خواهد که در این طوفان، آنان را از فضولات و بوی آن نجات دهد.
خداوند هم به او دستور می‌دهد که دستی به پشت فیل بزند. حضرت نوح به محض این که دستور را می‌شنود، آن را عملی می‌کند. دستی به پشت حیوان عظیم الجثه یعنی فیل می‌زند و ناگهان از دماغ بزرگ فیل، یعنی خرطومش یک خوک می‌افتد زمین.
خوک هم به محض این که پایش به زمین می‌رسد شروع می‌کند به خوردن فضولات و کثافات و کشتی ، ظرف چند ساعت، مثل روز اول، پاک و پاکیزه می‌شود.
در همین هنگام ، ابلیس که از پاکیزگی کشتی ناراحت شده بود، دست به پشت خوک می‌زند و ناگهان از دماغ خوک، موشی بیرون می‌جهد.
موش شروع می‌کند به خرابکاری و آنقدر به کارش ادامه می‌دهد که نزدیک است کشتی سوراخ شود. در این حال خداوند به نوح دستور می‌دهد تا این بار دستی به پشت شیر بمالد.
هنوز حضرت نوح دستش را از پشت شیر برنداشته بود که ناگهان از دماغ شیر درنده، گربه به زمین می‌افتد و به تعقیب موش می‌پردازد.
پس طبق روایات اسلامی سه حیوان پس از طوفان نوح به جهان هستی گام گذاشتند و پیش از آن وجود نداشتند: خوک، گربه و موش.
حال ببینیم ارتباط خوک که از دماغ فیل افتاده است چه ربطی دارد به آدم های متکبر و از خود راضی؟
مهدی پرتوی آملی در این باره آورده است: «از آنجا که فیل حیوان عظیم‌الجثه‌ای است و عظمت و هیبتش دل شیر را می‌لرزاند، لذا آنچه از دماغ فیل افتاده: «حتی اگر خوک مفلوک هم باشد» در مورد افراد خودخواه متکبر معجب مورد استفاده و ضرب‌المثل قرار گرفته است» اما به نظر می‌رسد که چهره خود خوک هم در کاربرد این ضرب‌المثل درباره آدم‌های از خود راضی، بی ارتباط نیست.
خوک همان طور که همگان می‌دانند دماغی سربالا دارد و چشم‌های ریزش هم طوری است که انگار همیشه از بالا، آن هم از بالای دماغ سربالایش به بقیه چیزها نگاه می‌کند. چنانچه اصطلاح دیگری هم در مورد آدم‌های از خود راضی به کار می رود: «طرف چنان دماغش را بالا می گیرد و راه می رود که انگار از دماغ فیل افتاده».
منبع: بیتوته
