چگونه می‌توان کودک را به درستی تربیت کرد؟

همه والدین دوست دارند فرزندانشان خوشحال، خوش رفتار و قابل احترام از سوی دیگران باشند.

فرزندانی که بتوانند به راحتی با دیگران تعامل ایجاد کنند. هیچ کس دوست ندارد به داشتن فرزندی بی‌تربیت متهم شود. روش‌های موثر آموزش، مسائل تربیتی و کمک گرفتن از مشاور می‌تواند به بهترین وجه ممکن به والدین در این راستا کمک کند.

اگر بخواهیم تعریف واضحی از تربیت ارائه کنیم باید بگوییم که تربیت، آموزش رفتارهای خوب و نشان دادن رفتارهای بد برای جلوگیری از انجام آن به کودک است. به عبارت دیگر، «تربیت» به کودک پیروی از مجموعه قواعدی را می‌آموزد و شامل روش‌های تنبیهی و تشویقی است. اما همین چند جمله در عمل چنان بر والدین دشوار است که گاه فاصله آن‌ها تا تربیت صحیح فرسنگ‌ها دور است.

اولین مرحله این است که والدین باید ویژگی‌های کودک خود را شناسایی کنند. اما باید توجه داشت که خود والدین به ۳ گروه تقسیم می‌شوند:

والدین مقتدر

که توقعات و خواسته‌های واضحی دارند و به احساسات کودک خود احترام می‌گذارند. آن‌ها انعطاف‌پذیر هستند و از روش حل مسئله به صورت مشارکتی با کودک خود استفاده می‌کنند. این دسته از والدین بهترین روش تربیتی را اتخاذ می‌کنند.

 والدین مستبد

که توقعات و خواسته‌های واضحی از فرزندان خود دارند اما به احساسات کودک خود توجهی نمی‌کنند و در واقع با رفتارهای خود به کودک می‌فهمانند که «من پدر تو هستم پس هر چیزی که من می‌گویم درست است.» این شیوه مورد تایید نیست.

 والدین آسان گیر

که به احساسات کودک خود بیش از حد توجه می‌کنند و این شیوه نیز مورد تایید کارشناسان نیست.

روش های تربیتی

شیوه تربیتی که برای فرزند خود انتخاب می‌کنیم ممکن است به رفتاری که از او سر می‌زند و سن او، خلق و خو و سبک تربیتی ما متفاوت باشد.

به برخی از این راهکارهای پیشنهاد شده اشاره می‌کنیم.

 تشویق رفتارهای مثبت

پذیرش رفتارهای مثبت و تشویق او بهترین کار برای ادامه رفتارهای مثبت است. به عبارت دیگر وقتی کار مثبتی می‌کند کار خوبش را مورد تحسین قرار دهید.

بگذارید کودک خودش نتیجه طبیعی رفتارهای بدش را ببیند.

نیازی به سخنرانی و سرزنش کردن نیست. بنابراین این بار که یک اسباب بازی را شکست، بی‌توجه به این کار به او بفهمانید که دیگر نمی‌تواند با آن بازی کند.

 محرومیت

گاهی اوقات یک رفتار بد نتیجه طبیعی یا منطقی به همراه ندارد و یا فرصتی برای تبیین آن‌ها نداشته‌اید. بنابراین محرومیت می‌تواند به کودک ناپسند بودن رفتارش را نشان دهد. به عنوان مثال اگر کودک تا زمان معینی کاری که از او خواسته شده انجام ندهد نمی‌تواند برنامه عصر تلویزیون را تماشا کند. این شیوه به شرطی موثر است که محرومیت با نوع کار ناپسند کودک همخوانی داشته باشد.

 جداسازی

این شیوه فقط زمانی موثر است که بدانید کودک دقیقاً چه عمل خطایی را و چه اندازه عمدی انجام داده است. دقایقی او را در مکانی نه چندان راحت تنها بگذارید. این شیوه زمانی موثر می‌افتد که کودک بفهمد هدف از این محروم‌سازی چه چیزی بوده است.

این شیوه از ۲ سالگی به بعد موثر است و به ازای هر سال سن کودک می‌توان او را تنها گذاشت. مثلاً برای یک کودک ۴ ساله، ۴ دقیقه جداسازی موثر است. در سنین پایین این روش بسیار موثر است زیرا محرومیت از حضور در کنار پدر و مادر برای کودک دشوار است. نباید فراموش کنیم که تنبیه جسمی کودک به افزایش پرخاشگری، خشونت و میل به ضربه زدن به دیگران و توجیه رفتارهای خشن از سوی کودک تلقی می‌شود و جایگاهی در شیوه‌های تربیتی موثر ندارد.

شیوه تربیتی خود را با خلق و خوی کودک مطابقت دهید

کلید اصلی شیوه تربیتی مناسب درک شخصیت خلق و خوی کودک است تا در کنار آن بتوانید استعدادها و تمایلات او را بهتر شناسایی کنید.

در مورد شیوه تربیتی خود تا حد امکان با کودک مشورت کنید.

به شخصیت کودک احترام بگذارید

حتی زمانی که قصد تربیتی دارید به او احترام بگذارید. بچه‌هایی که از پدر و مادر خود احترام می‌بینند بیشتر به آن ها احترام می‌گذارند اگر کمی سخت‌گیری کردید یا عصبانی شدید از او عذرخواهی کنید. همان طور که دوست دارید او با شما رفتار کند با او رفتار کنید.

 صبور باشید

هر شیوه‌ای اگر عجولانه و با انتظارات نابه جا پیاده شود، نتیجه نخواهد داد. اگر با یک شیوه نتیجه نگرفتید مأیوس نشوید و آن را ادامه دهید. قواعدی را که خود تعیین کرده‌اید هرگز زیر پا نگذارید و هرگز در مقابل دیگران از رفتارهای ناشایست او صحبت نکنید.

وقتی حرکتی ناشایست از او سر زد پس از اعمال شیوه تنبیهی مناسب از او نخواهید عذرخواهی کند یا درباره آن کار سخنرانی نکنید. به او کمک کنید پس از تنبیه به روال عادی برگردد.

بدانید کدام شیوه تربیتی با کودک شما تناسب دارد

قبل از اعمال تنبیه مطمئن شوید او منظور شما را از عملی که به نادرست انجام داده، فهمیده است. گاهی اوقات والدین منظور خود را به درستی بیان نمی‌کنند و یا توقعی فراتر از توانایی کودک از او دارند.

به دنبال ریشه بعضی رفتارها باشید

اگر رفتار ناشایستی به تکرار از او سر زد، بخشی از تلاش خود را برای علت یابی آن معطوف کنید. شاید کودک از واقعه یا حادثه‌ای متاثر شده و در واکنش به آن دست به رفتارهای نادرست و غیرقابل توجیه می‌زند. شاید تحت استرس قرار دارد و نمی‌تواند از آن به کسی بگوید. بنابراین با شناسایی ریشه این مشکلات سعی کنید بهتر به او کمک کنید.