اضطراب امتحان و راه های مقابله با آن
اضطراب امتحان و راه های مقابله با آن
هر ساله با فرارسیدن امتحانات پایان سال نوعی اضطراب در دانش‌آموزان ایجاد می شود. در زمان برگزاری امتحانات خرداد، فضایی مملو از اضطراب و ناآرامی در زندگی برخی خانواده‌ها ایجاد میشود. اگر چه بیشتر کارشناسان بر لزوم کاهش وغلبه بر اضطراب در دانش‌آموزان تاکید کرده اند در این حال وجود مقادیر اندکی اضطراب را نیز برای امتحان موثر می‌دانند و معتقدند موجب آمادگی برای حضور در امتحان می شود. اما پیش از بررسی علل و راهکارهای علمی برای رفع چنین مشکلی آشنایی با علائم و نشانه‌های بروز این پدیده برای مقابله با آن لازم است.
علائم اضطراب
براساس تحقیقات کارشناسان عوارضی مانند سردرد تهوع دل درد نگرانی خمیازه‌های مکرر خستگی و استرس از مهمترین نشانه های اضطراب پیش ازامتحان و اختلال حواس و وحشت وقفه ذهنی تعریق کف دست و تهوع نیز ازعلائم اضطراب در زمآن حضور در جلسه امتحان است و چنین عوارضی موجب میشود اکسیژن کافی به مغز نرسد به همین علت خمیازه‌های مداوم مقدار ذخیره اکسیژن مغز را افزایش می دهد.
علل بروز اضطراب
دکتر سید حسین سلیمی که درباره مشکلات یادگیری و مسائل آموزشی دانش‌آموزان تحقیقات گسترده ای انجام داده است با اشاره به اینکه بروز اضطراب در دانش‌آموزان ناشی از عملکرد و شیوه‌های آموزشی معلمان وآموزشگاه‌هاست گفت سرزنش و توبیخ فراگیر معلمان زمینه اضطراب و ترس را در دانش‌آموزان تقویت می کند.
وی افزود ویژگی های خاص امتحان مانند رسمی بودن محیط آزمون، محدودیت زمانی و نظارت دقیق آموزشی نیز ازعوامل ایجاد و افزایش اضطراب است. این کارشناس با بیان این که بروز اضطراب امتحان در دانش‌آموزان قوی نیزممکن است روی دهد، افزود درهر حال علت اصلی بروز اضطراب غیرعادی ناشی از آماده نبودن برای حضور در جلسه امتحان و یادگیری ضعیف تکالیف آموزشی است.
دکتر سلیمی گفت: حاضر شدن کمی زودتر از آغاز امتحان در جلسه آزمون، حفظ اعتماد به نفس، مرور یادداشت‌ها و نکات اصلی آمادگی برای امتحان را افزایش می دهد و از بروز اضطراب جلوگیری می کند.
شهروز آقاپور کارشناس مسائل آموزشی نیز بروز اضطراب امتحان را ناشی ازعوامل فردی و شخصیتی دانش‌آموزان به ویژه میزان اعتماد به نفس هوش و تمرکز آنان متغیر دانست و گفت: عوامل آموزشگاهی و اجتماعی مانند انتظارات معلمان، رقابت نظام آموزشی حاکم بر مدارس، نوع مدارس و مدرک گرایی در ایجاد و بروز اضطراب امتحان موثر است.
کارشناسان مسائل آموزشی برای پیشگیری از بروزاضطراب امتحان راهکارهای موثری را به شرح ذیل توصیه کرده اند:
1) ارزیابی واقع بینانه و بدون اغراق از امتحان و اجتناب از توجه بیش از حد به اضطراب.
2) اعمال رفتارهای سازنده مانند مشورت و تمرین.
3) القائ شایستگی به دانش‌آموزانبرای غلبه بر امتحان.
4) رفع محرک های نامطلوب و استرس زا مانند احساس گناه، ناامنی و ترس ازگرفتن نمره پایین.
رفتار دانش‌آموزان درجلسه امتحان چگونه باید باشد ؟
دکتر سلیمی از کارشناسان آموزش برای کاهش اضطراب در زمان دادن امتحان به راهکارهایی اعتقاد دارد که عبارتند از:
جواب دادن را از سوالهای آسان آغاز کنید.
قبل از نوشتن فکر کنید تا بتوانید منظم به سوال جواب دهید.
زمان پاسخگویی به سوالات را تنظیم کنید.
تغذیه مناسب در ایام امتحانات
متخصصان تغذیه برای کاهش اضطراب امتحان نیز راهکارهایی ارائه کرده‌اند که همه آنها معتقدند شب امتحان باید غذاهای سبک خورد اما وارد شدن به جلسه امتحان با شکم خالی را نیز کاملا نادرست می‌دانند.
به اعتقاد کارشناسان تغذیه از انجایی که کاهش تمرکز در افراد مضطرب موجب کاهش قند خون می شود، لذا خوردن خرما کششمش انجیرعسل و مانند آن مفید است.
ویتامین‌های گروه نیز اضطراب را کاهش می دهد که برای تامین آن می توان از میوه و سبزی استفاده کرد.
پیشنهادهایی برای کاهش اضطراب امتحان
خانم فرخیان از کارشناسان علوم آموزشی معتقد است کاهش اضطراب امتحان فقط با مشارکت معلمان و والدین و خواست و اراده خود فرد امکان پذیراست. به همین جهت پیشنهادهایی برای کاهش میزان اضطراب امتحان داده که درذیل آمده است:
1) معلمان به دانش‌آموزان بیاموزند که شبهای امتحان زمان یادگیری دروس نیست و در این شبها فقط باید به مرور درسها پرداخت باید معلمان و مشاوران مدارس روشهای صحیح مطالعه و برنامه‌ریزی درسی را به دانش‌آموزان بیاموزند. مثلا مدتی که مانده به روز امتحان کتاب درسی را به چند قسمت تقسیم کنند وهر روز قسمتی ازآن را بیاموزند و آموخته‌های خود را در جایی یادداشت کنند تا در فرصتهای مختلف بتوانند آنها را مرورکنند.
2) معلمان باید محیط مساعد وآرامی برای دانش‌آموزان در جلسه امتحان فراهم کنند و در ابتدای جلسه امتحان راهنمایی و توضیح کافی پیرامون آن آزمون بدهند.
3) والدین باید انتظارات و توقعات خود را با علایق و استعدادهای کودکان هماهنگ سازند و همچنین باید نقاط قوت و استعدادهای فرزندان خود را بشناسند و آنها را تایید و تقویت کنند.
4) والدین باید از مقایسه فرزندان خود با یکدیگر و با دیگرآن پرهیز کنند.
5) هنگام امتحانات دانش‌آموزان نیاز به حمایت عاطفی و اطمینان بخشی بیشتری دارند.
6) والدین باید از توقعات بیجا و فشار بیش از حد برای مطالعه دانش‌آموز خودداری کنند در صورتی که دانش‌آموز از موفقیت در یکی از امتحانات رضایت خاطر نداشت والدین او را حمایت و از سرزنش او خودداری کنند.
7) همچنین والدین باید به استراحت و خواب دانش‌آموزان توجه کافی داشته باشند و حتی المقدور برای صبح امتحان صبحانه مناسبی آماده کنند و به هیچ وجه آنها را گرسنه به جلسه امتحان نفرستند.
8) محیط خانواده باید دور از تنشهای عاطفی و مشاجره باشد و محیط فیزیکی آرام و بی سر و صدایی برای مطالعه دانش‌آموزان فراهم شود.
9) اگر دانش‌آموز بیاموزد که در همه موقعیتهای حساس زندگی به خداوند تکیه کند آرامش بیشتری خواهد داشت آموختن دعا یا سورهای کوتاه از قرآن به کاهش اضطراب دانش‌آموز کمک می‌کند.
10) در مورد اضطراب‌های شدید و ناتوان کننده باید به افراد متخصص و مشاوران با تجربه رجوع کرد.
منبع: همشهری آنلاین
